F-35 TR-3 Teslimatları Yeniden Rayına Girdi

F-35 Lightning II savaş uçağının en gelişmiş versiyonu olan TR-3 (Technology Refresh-3) konfigürasyonu, birçok yeni donanım ve yazılım güncellemeleri içeriyor ve Block 4 yeteneklerini desteklemek üzere tasarlandı. Lockheed Martin, bu yenilikçi teknoloji konfigürasyonunu Temmuz 2024’te teslim etmeye başladı, ancak yaşanan bazı gecikmeler ve tedarik zinciri problemleri nedeniyle şu anda %90 oranında tamamlanmış bir çözüm sunabiliyor. Ancak firma, tam yetenekli TR-3 donanımı ve yazılımını önümüzdeki 12-18 ay içerisinde teslim etme planını sürdürüyor.

İlk TR-3 donanımlı F-35 teslimatı 19 Temmuz 2024’te gerçekleşti ve 2024’ün ikinci yarısında yaklaşık 75-100 adet F-35 uçağının bu yeni konfigürasyonda teslim edilmesi hedeflenmişti. Ancak, tedarik zincirindeki gecikmeler ve teknik zorluklar, üretim hızını yavaşlattı ve yalnızca eğitim amaçlı kısıtlı yeteneklere sahip TR-3 uçakları teslim edilmeye başlandı. Bu gecikmelerin ardında COVID-19 sonrası tedarik zincirindeki zorluklar ve bazı kritik donanım tedarikçilerinin gecikmeleri yatıyor.

TR-3 konfigürasyonu, F-35 uçağının sahip olduğu sensör teknolojisini ve elektronik harp yeteneklerini geliştiren 80’den fazla büyük donanım ve yazılım yükseltmesini içeriyor. Bu güncelleme, uçağın taşıyabileceği silah miktarını artırırken, iletişim ve entegrasyon kabiliyetlerini de güçlendiriyor. Program, başlangıçta 2026’da tamamlanması öngörülmesine rağmen, şu an 2029’a kadar uzatıldı ve 16.5 milyar dolarlık bir maliyetle sonlanacağı tahmin ediliyor. Amerikan Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi, projenin zaman çizelgesinde eksiklikler olduğuna dair endişelerini daha önce, Mayıs 2023’te dile getirmişti.

Küresel Güvenlik Ortamında F-35’in Rolü

F-35, artan küresel güvenlik risklerine yanıt vermek amacıyla ABD ve müttefiklerinin savunma stratejilerinde kritik bir yere sahip. Rusya’nın Doğu Avrupa’da, Çin’in ise Hint-Pasifik bölgesindeki tehditleri göz önüne alındığında, ABD ve müttefiklerinin geniş bir askeri teçhizat ve kaynak ihtiyacı doğdu. Bu dönemde uçak yedek parça talepleri de ciddi şekilde arttı. Eski ABD Hava Muharebe Komutanı General Mark Kelly, bu talebin “stratejik rekabet döneminde on kat arttığını” belirtti.

Son olarak, İsrail’in Haziran 2024’te 25 adet daha F-35 alarak yeni bir filoya yatırım yapması, uçağın muharebe operasyonlarındaki yoğun kullanımına dikkat çekiyor. İsrail Hava Kuvvetleri, 7 Ekim’den bu yana yoğun bir operasyonel tempo ile çalışmakta ve F-35 uçakları bu dönemde normalden beş kat fazla sorti yapmaktadır. Bu uçakların %88’lik bir görev yapabilme oranı ile çalıştığı belirtilirken, bu durum F-35’in küresel sürdürülebilirlik sisteminin, doğru kaynak sağlandığında, yoğun savaş koşullarında dahi etkili bir şekilde çalışabildiğini gösteriyor.