“Rüzgar Enerji Santrallerinin” (RES) Muharebe Alanına Etkisi

Rüzgar enerji santrallerinin (RES) muharebe sahasına etkileri konusu genelde göz ardı edilir ama aslında oldukça önemli bir konudur. Konuyu anlayabilmek için şu başlıklar üzerinden bir analiz geliştirebiliriz,

1. Radar Etkileşimi: RES’lerin dönen kanatları, radar sistemlerinde “false target” yani sahte hedef yaratabilir. Bu durum özellikle hava savunma radarları ve erken uyarı sistemleri için kritik önemde olabilir.
2. Elektromanyetik Parazit : RES’ler, jeneratörlerinden dolayı elektromanyetik parazit yaratabilir, bu da iletişim sistemlerini etkileyebilir yada zarar verebilir.
3. Görsel Kamuflaj ve Tespit Zorluğu: Düşman, RES bölgelerini doğal altyapı gibi değerlendirip sızma ya da gizlenme avantajı elde edebilir. RES alanlarını saklanma, gizlenme yada sütre olarak değerlendirebilir.
4. Lojistik ve Enerji Avantajı: Sahadaki birlikler için RES’ler, sürdürülebilir enerji kaynağı olabilir; bu da özellikle ileri konuşlanmalarda yakıt ikmaline ve enerjiye olan bağımlılığı azaltır. RES alanları depolama ve toplanma alanları olabilir. RES alanlarında ulaşım için geniş yollar vardır. Sınırlı da olsa bina ve yaşam kolaylıkları  bulunur.
5. Saldırı Riski ve Savunma Sorunu: RES altyapısı, düşman tarafından yüksek değerli hedef olarak görülebilir. Bu da eldeki RES alanları için ekstra koruma ve savunma tedbiri gerektirir. Düşman kuvveti RES alanlarına saldırmak amacıyla daha fazla gayret tahsisi ve kuvvet ayırmaya zorlar bu durum dolaylı olarak hasım ülkenin muharebe maliyetini arttırır. Dost ülke için enerji arzını sürdürmek için kendi RES alanlarını stratejik tesis savunması kapsamına alması gerekebilir. Savunma için ilave kuvvet gerekir.
6. Çözüm ve Uygulamaları: Dost veya düşman arazisinde harekat icra ederken harekat temposunu RES varlıklarına göre düzenlemek gerekebilir. Bunun nasıl düzenleneceği konusunda harekat planlama aşamasında ki faaliyetler içinde tartışılması düşünülmelidir.. Literatürde konuşulan özellikle ABD tarafından geliştirilen teknik olan ve teknik olmayan çözümler incelenerek uygulamalar geliştirilebilir. Amerika ve AB bu konuyu yaklaşık 10 yıldır tartışmaktadır. Olgunlaşmış çözümlere ulaşılmıştır.

“RES, Yeni Nesil Harekât Parametresi mi?”

Ukrayna Rusya savaşından alınan dersler,
Ukrayna Rusya savaşında özellikle elektrik ve enerji alt yapısının hedef alındığı buna karşın her iki ülke tarafından yine enerji alt yapısının korunması için ilave gayret tahsisi yapıldığını görmekteyiz. Bu yaşanmışlıklar ile enerji alt yapısı stratejik hedefler listesinde ön sıralara yükseldiğini görmekteyiz.

Bu açıdan konuya bakacak olur isek son yıllarda artan enerji güvenliği ihtiyacı ve iklim krizine karşı atılan adımlar, Rüzgar Enerji Santrallerini (RES) hayatımıza daha çok sokmuştur. Elbette karbon ayak izini azaltma iradesi de bu gelişmeleri tetikledi. Askeri anlamda da Rüzgar enerji santralleri savunma planlamasında önemli bir faktör haline geldi.

Türkiye başta olmak üzere pek çok ülke, kıyı ve iç bölgelerine konuşlandırdığı RES’ler ile enerji ihtiyacını karşılarken, RES kaynaklı altyapının askeri harekât üzerindeki etkilerini de gündeme getirerek tartışmaya açtı. Dünya üzerinde ki RES alanların sayısı her geçen gün artmakta ve artık RES çiftlikleri oluşmaktadır.

Rüzgâr Enerji Santralleri (RES), yenilenebilir enerji üretiminin önemli bir parçası olmakla birlikte, savaş alanında da bazı stratejik avantajlar ve yine stratejik kötü avantajlar sunmaktadır. Özellikle, büyük ölçekli RES projeleri, yalnızca çevresel faydaları değil, aynı zamanda askeri operasyonlara yönelik çeşitli etkileri ile dikkat çekmektedir. Harekât ortamında RES’lerin yer alması, birçok açıdan düşman hedeflemesini zorlaştırırken, dost taraf için diğer bir değişle savunma tarafında olanlar için de kolaylıklar belki bazı avantajlar sunmaktadır.

RES’lerin Muharebe Alanına Olası Etkisi

Muharebe Sahasında Konuşlu Silah Radar ve Sensör Performansına Etkisi

Rüzgâr türbinleri, büyük metal yüzeyleri ve dönen pervaneleri nedeniyle radar sinyallerini yansıtarak sahte hedef (false target) oluşturabilir. Hava savunma radarlarının performansını bozabilir, özellikle alçak irtifa hedeflerin tespitinde “gölgeleme” oluşturabilir. Elektronik harp ve sinyal kesme operasyonlarında da zayıf alan ve noktalar oluşmasına neden olabilirler. Linkler üzerinde ki etkisi nedeniyle Muhabere unsurlarında parazit yada kesilmelere neden olabilirler.

Düşman Tarafından Hedef Alınma Riski

RES’ler, enerji altyapısının kritik bir parçası olduğundan düşman için cazip bir hedef haline gelebilir. Ukrayna Rusya savaşında buna şahit olduk. Rusya Ukrayna enerji alt yapısını hedef aldı tahrip etmeye çalıştı. Bu sayede savaşın sürdürülmesi için gereken enerjiden Ukrayna tarafının mahrum kalmasını istedi. Bu durum, Ülke enerji arzı ve muharebe alanında enerji sürekliliğini riske sokabilir. Sanayi özellikle savunma sanayisi için gerekli olan enerji elektrik enerjisidir.

Ayrıca RES’lerin konumu, düşman istihbaratı tarafından askeri üslerin veya ikmal hatlarının tahmininde enerji hatlarını takip ederek sanayi bölgelerinin yada askeri konuşlanmaların tespiti için zayıfta olsa  bir ipucu verebilir.

Gizlilik ve Görsel Kamuflaj Üzerine Etkisi

Büyük yani 120 metreden yüksek RES tribünlerinin bulunduğu bölgeler hava araçları (İHA/SİHA) için saklanma, alçak irtifa uçuş veya manevra yaparak yaklaşma  avantajı sağlayabilir. Ancak aynı zamanda, bu santrallerin çevresinde yürütülen askeri faaliyetler, yüksek irtifadan kolaylıkla tespit edilebilir. Bununla beraber dost unsurlar için saklanma yada koruma amaçlı sütre oluşturabilirler. Yatay uçuş yollu füze ve silah sistemleri için sütre yada engel oluşturabilirler.

Enerji Lojistiğine Katkı

Hibrit üs sistemlerinde veya geçici askeri kamplarda, RES’ler askeri unsurlar için enerji bağımsızlığı sağlayabilir. Düşük karbon ayak izi ile çevre dostu askeri birlik ve üsler kurulabilir. Elektrik kesintilerine karşı lokal üretim avantajı sağlar. Sürdürülebilir bir savunmayı enerji tedarik kolaylığı ile destekler.

Askeri operasyonlar sırasında RES’ler, askeri üslerin ve operasyonların enerji ihtiyaçlarını karşılamak için de kullanılabilir. Elektrik üretimindeki süreklilik, askeri altyapının operasyonel kapasitesini artırabilir. RES’ler, mobil üssü olan birliklerin enerji ihtiyacını karşılamakta kritik bir rol oynayabilir. Aynı zamanda, rüzgar enerjisinin sürekli ve yenilenebilir olması, stratejik bağımsızlık sağlayarak, askeri operasyonların enerji altyapısına olan bağımlılığı azaltabilir.

Dron ve Hava Trafiğine Etkisi

Türbinler, İHA/SİHA özellikle H.0 sınıfı yani dron diyebileceğimiz platformların güzergâhlarını doğrudan etkileyebilir. Özellikle düşük irtifada seyreden küçük İHA’lar için çarpma riski veya yön bulma zorlukları doğabilir. FPV dronlar için RES ler kablo kopmasına neden olabileceği için dolaylı olarak RES alanlarından uzak uçuşlar yapacaklardır.

Dronlar için engel olmaları yüksekle muhtemeldir çünkü fiber optik kabloların pervaneler tarafından kopartılması söz konusu olacaktır. Bu durum RES lerin arasındaki askeri unsurların gözetlenmesinde yada vurulmasında FPV dronların kullanımını kısıtlayacaktır.

Yüksek irtifadan keşif gözetleme yada saldırı yapabilen TB2 veya Akıncı benzeri SİHA ve İHA lar için ise doğrudan bir engel yada sütre oluşturmazlar. Bu tip SİHA taarruz yapmak için her açıdan yaklaşamaz uygun açı ve mesafeyi bulmak için RES bölgesine daha fazla yaklaşmak mecburiyetinde kalma ihtimali vardır. Bu durumda bölgede ki savunma unsurlarınca vurulma olasılığı da artacaktır.

İyi Avantaj ve Kötü avantaj şeklinde çift bakış açısı.

Rüzgâr enerji santralleri, gelecekte askeri planlamanın dikkate değer unsurlarından biri olacak gibi görünüyor. Sadece enerji üretim kapasitesi değil, aynı zamanda muharebe alanı üzerindeki etkileriyle de askeri doktrinlerin yeniden şekillenmesine yol açabilir. Savunma stratejileri belirlenirken bu yapılar göz önünde bulundurulmalı ve mümkünse çift amaçlı (dual-use) değerlendirmelerle entegrasyonu sağlanmalıdır.

Dost tarafta ve düşman tarafta da RES olacağı öngörüsünden hareketle bu durumun hem fayda hem zarar sağlayacağı şeklinde ki çift bakış açısını her zaman değerlendirmelerimizde göz önüne almalıyız. Savunma fonksiyonunu kamuflaj, sütre ve keşif zorlukları oluşturarak desteklerken taarruz fonksiyonunu da aynı gerekçeler ile zorlaştırmaktadır.

RES varlığının savunma fonksiyonuna etkisi

Rüzgar enerji santralleri savunulacak bölge ile tehdit arasında kalıyor ise yatay yollu silah ve sensörlere olumsuz etkileri nedeniyle hassas vuruş olasılığını azaltabileceğini söyleyebiliriz. Hasım ülke gözetleme fonksiyonuna ise alçak irtifa da kısmen ama orta ve yüksek irtifadan yapılan gözetlemelerde ise hiç engelleyici etkisi olmaz.

Aynı durum düşman askeri varlıklarını hedef almamız durumunda bizi de etkileyecektir. Bizim yatay yollu silahlarımız ve silah sensörlerimiz de dost RES veya düşman RES varlıklarından olumsuz etkilenebilir.
Bu soruna çözüm askerliğin sanat kısmında gizlenmektedir. İyi bir planlama ve koordinasyon ile kısa vadeli çözümler üretilebilir. Mobil unsurlar bu sorun için etkili çözüm unsurları olacaktır. Ağ merkezli harekat konsepti ise diğer bir çözüm yoludur.

Operasyonel bağımsızlık nasıl sağlanacak

Bunun tek ve kesin cevabı ” envanter sayısını arttırmak” şeklinde verilebilir. Evet sensör ve silah enventer sayısını arttırarak çözüm geliştirilebilir. RES kaynaklı askeri sorunlar yada savunma sorunları uzun yıllardır tartışılmakta ve konuşulmaktadır.

Ülkemizde de neredeyse eş zamanlı RES ulusal güvenlik sorunu olarak Türk Genel Kurmayı Tarafından tartışmaya açılmıştır. RES varlıkları en fazla askeri gözetleme radarları, hava trafik radarları ve Meteoroloji radarları tarafından tartışılarak masaya yatırıldı. Temel sorunlar olan dopler etkisi, sinyal karışıklığı etkisi ve sinyal yansıma etkisi envanter sayısının arttırılması ile çözülebilir. Bahsettiğimiz envanter sensör ve silah envanteridir.

Mobil ve entegre olan silahlar ile gözetleme sensörleri ağ merkezli bir mimaride kolaylıkla buluşturularak var olan risk yönetilebilir. Fransa askeri radar kaynaklı RES konuşlanması önündeki tüm engelleri kaldırdı. Holografik radar ile yani teknik ve teknolojik çözümler aracılığı ile radar etkileşim sorununu çözdüğü için engelleri kaldırdı.

Sonuç ve Değerlendirme

Artan enerji tüketimini karşılamak için enerji arzında da artış kaçınılmaz olarak gerçekleşmektedir. Karbon ayak izini azaltmak ve doğayı korumak için yenilenebilir enerji kaynaklarına talep bu nedenle artmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarında RES çözümü hızla ön sıralara yükselmektedir. Gece ve gündüz üretim yapılabildiği için ve uzun süre yatırım verimliliği sağladığı için değerli bir çözümdür.

Artan RES sayısı askeri radarlar ve sensörler için yanlış hedef, sinyalde bozulma ve dopler etkisi gibi istenmeyen girdilere neden olmaktadır. Bu sorunu çözmek için 2000 li yılların başından itibaren çeşitli ülkelerde özellikle İngiltere ve ABD de Enerji sektörü, Üniversiteler ve Silahlı Kuvvetler ortak çalışmalar yapmışlardır.

Bu çalışmalar sonunda Radar teknolojisinde yeni gelişmeler ile çözümler üretilebilmiş böylece faz dizilimli radarlar envantere girmiştir. Boşluk doldurucu radar (GAP filler) konsepti de yine bu çalışmalar sonucunda geliştirilen konseptin sonucudur. Tüm bunların yanı sıra radar network sistemleri ve buna bağlı olarak füzyon teknolojisi ile ortak hava resmi geliştirilmesi sağlanmıştır.

Hava savunma silah sistemlerinde de dikey yollu sistemler ve bu sistemlere bağlı sensörlerin sayıca arttırılması ile RES kaynaklı kriz aşılmıştır.  Fransa RES inşaatlarına uygulanan askeri radar kısıtlamalarının tamamını kaldırmıştır. Bu sorunun çözümünün sihirli kelimesi ENVANTER dir.

Bu şu demektir; “Envanter sayısı arttırılarak ağ ortamında harekat” yapılmasıdır. Bunun sonucunda yani artan envanter ile silah ve sensör sayısızı arttırarak kaplama alanınızda boşluk bırakmadan alana yerleşim sağlanacaktır. Harekat alanında kaplamanız varsa ve entegre bir mimari kullanıyor iseniz sorununuz çözülmüştür.

Rüzgar enerji santralleri yani RES ler dost mu? düşman mı? çatışmasını bırakarak birlikte yaşamayı öğrenmek zorundayız.