Boeing F-47, ABD Donanması’nın F/A-XX’ine Temel Olabilir mi?

Boeing’in F/A-XX Önerisi ve F-47 Bağlantısı

28 Ağustos 2025’te Aviation Week, Boeing’in Tailhook Sempozyumu’nda sunduğu F/A-XX önerisinin yeni bir render’ını yayınladı. Taşıyıcı tabanlı jetin görüntüsü, bulut örtüsü altında kanardlar ve kanat uçları gibi özellikleri gizlerken, dikey kuyruk görünmüyor. Kokpit şekli, Boeing’in Hava Kuvvetleri için geliştirdiği F-47’ye benziyor, ancak radom daha küçük ve muhtemelen kanard yapılarıyla bütünleşik. Northrop Grumman’ın da F/A-XX için konsept sunduğu bu dönemde, Lockheed Martin 2025 başında elendi.

Pentagon’un 2026 mali yılı bütçesinde F/A-XX için 74-76 milyon dolar ayrılırken, Senato 1,4 milyar dolar, Temsilciler Meclisi 972 milyon dolar önerdi; Donanma ise 1,4 milyar dolar ek fon talep etti. Boeing, 2 milyar dolarlık St. Louis tesis yatırımıyla hem F-47 hem F/A-XX programlarını destekleyebileceğini savunuyor. F/A-XX, Donanma’nın Yeni Nesil Hava Hakimiyeti (NGAD) programının insanlı savaş uçağı bileşeni olarak 2008’de tanımlandı ve 2012’de resmi bilgi talebiyle ilerledi.

F/A-18E/F Super Hornet ve EA-18G Growler’ı 2030’larda değiştirecek, F-35C’yi tamamlayacak. F-47 ise Mart 2025’te Hava Kuvvetleri’nin NGAD yarışmasını kazanarak 20 milyar dolarlık sözleşmeyle F-22 Raptor’un yerini alacak. F-47, 2019’dan beri DARPA Havacılık İnovasyon Girişimi kapsamında test edilen prototiplerden geliştirildi. F/A-XX çok rollü taarruz odaklıyken, F-47 hava üstünlüğüne öncelik veriyor. Ortak teknolojiler ve tasarım unsurları, F-47’nin F/A-XX için temel oluşturabileceği tartışmalarını körüklüyor.

F/A-XX ve F-47’nin Teknik Özellikleri ve Farklılıkları

F/A-XX, Donanma’nın taşıyıcı tabanlı ihtiyaçlarına uygun olarak süper seyir, gelişmiş gizlilik, ağ entegrasyonu ve mevcut taşıyıcı uçaklarına göre %25 daha fazla menzil (tahmini 1.500 deniz mili üzeri) sunacak. F-47 ise 1.000 deniz mili üzeri muharebe yarıçapı, Mach 2 üzeri hız ve yüksek sürdürülebilirlik sağlıyor. Her iki uçağın temel özellikleri şunlar:

• F/A-XX:

  

  • Misyonlar: Taarruz, hava-hava, tanker, keşif, gözetleme, elektronik harp.

  • Gizlilik: Elektronik yapılandırılmış akıllı kaplamalar, düşük radar kesiti.

  • Tahrik: Türev turbofan motorlar, taşıyıcı operasyonları için optimize.

  • Esneklik: İnsanlı, insansız ve isteğe bağlı insanlı modlar.

  • Menzil: 1.500+ deniz mili muharebe yarıçapı.

  • Entegrasyon: MQ-25 Stingray ve ortak savaş uçaklarıyla (CCA) takım çalışması.

• F-47:

  • Misyonlar: Hava üstünlüğü, yaklaşık 1.000 CCA ile entegrasyon.

  • Gizlilik: Gelişmiş şekillendirme, düşük radar kesiti.

  • Tahrik: Adaptif çevrim motorları, yüksek performans odaklı.

  • Menzil ve Hız: 1.000+ deniz mili, Mach 2+ hız.

  • Adet: En az 185 uçak, 2025-2029 arası hizmete giriş.

F/A-XX, taşıyıcı operasyonları için katapult fırlatma, korozyon koruması, katlanabilir kanatlar ve çift tekerlekli burun iniş takımı gibi gereksinimlerle F-47’den ayrılıyor. Kanardlar, manevra kabiliyetini artırabilir ancak radar kesitini büyütme riski taşıyor; bu, yazılım ve şekillendirmeyle dengeleniyor. F-47’nin adaptif çevrim motorları yüksek performansa odaklanırken, F/A-XX’in türev turbofanları taşıyıcı dayanıklılığına öncelik veriyor.

Stratejik Ortam ve Operasyonel Gereksinimler

F/A-XX, Çin’in DF-21D gibi 1.000 mil menzilli anti-gemi füzelerine ve gelişmiş hava savunma sistemlerine karşı Donanma’nın güç projeksiyonunu sürdürmek için tasarlandı. Vice Adm. Daniel Cheever, dördüncü, beşinci ve altıncı nesil uçakların taşıyıcılarda bir arada kullanılmasının hava üstünlüğü ve deniz kontrolü için kritik olduğunu belirtti. MQ-25 Stingray dronları, tanker görevlerini üstlenerek Super Hornet’ların %30’unu serbest bırakacak ve operasyonel menzili genişletecek. F/A-XX, CCA’lar için bir komuta düğümü olarak çalışarak, çok alanlı sensör ve vuruş platformlarıyla entegre olacak.

F-47, Hava Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General David Allvin’in belirttiği gibi, Mach 2+ hız, uzun menzilli mühimmat ve yüksek kullanılabilirlik sunuyor. İsrail’in F-47’ye ilgisi, ihracat potansiyelini artırıyor. Ancak, Donanma’nın F/A-XX gereksinimleri, taşıyıcı operasyonlarının getirdiği yapısal ve çevresel zorluklar nedeniyle daha karmaşık. Bazı analistler, F/A-XX’in A-XX olarak büyük bir taarruz platformuna evrilebileceğini, A-3, A-6 veya A-5 gibi çok rollü görevler (taarruz, tanker, keşif) üstlenebileceğini öne sürüyor. Bu, F-47’nin hava üstünlüğü odaklı tasarımından farklı bir yönelim gerektiriyor.

Endüstriyel ve Bütçesel Dinamikler

Boeing, F-47 ve F/A-XX’in paralel geliştirilebileceğini savunurken, Pentagon endüstriyel kapasite konusunda endişeli. Northrop Grumman, Hava Kuvvetleri NGAD yarışından çekilip B-21 bombardıman uçağı ve F/A-XX’e odaklanıyor. Kongre’nin fonlama desteği, F/A-XX’in momentumunu koruyor, ancak bütçe kısıtlamaları ve endüstriyel kapasite tartışmaları devam ediyor. Boeing’in F-47’deki teknolojileri (gizlilik şekillendirmesi, kanardlar, açık mimari sistemler) F/A-XX’e uyarlanabilirse, geliştirme maliyetleri ve riskler azalabilir. Ancak, taşıyıcı gereksinimleri, F/A-XX’in F-47’den bağımsız bir tasarım gerektirebileceğini gösteriyor.

Donanma’nın T-45 eğitim uçağını değiştirme planları da, M-346N gibi seçeneklerle, F/A-XX programına ek yük getirebilir. F/A-XX’in nihai konfigürasyonu belirsizliğini koruyor. Render’ların gizli detayları, Donanma’nın stratejik esneklik arayışını yansıtıyor. Boeing’in F-47 deneyimi, F/A-XX için bir temel sunabilir, ancak taşıyıcı uyumluluğu ve çok rollü görevler, tasarımda farklılaşma gerektiriyor. Program, Donanma’nın Pasifik’te Çin’e karşı güç projeksiyonunu sürdürmesi için kritik ve altıncı nesil teknolojilerin entegrasyonuyla şekilleniyor.