Çin, Type 004 Nükleer Uçak Gemisi İnşasına Başladı
Çin, nükleer güçle çalışan Type 004 uçak gemisini inşa etmeye başladı. ABD’nin Ford sınıfı ile rekabet edecek bu hamle, Hint-Pasifik’te dengeleri değiştirebilir.
Tip 004’ün İnşaatına Başlangıç ve Stratejik Önem
29 Eylül 2025’te, Çinli askeri analistler, Dalian Tersanesi’nde Tip 004 nükleer uçak gemisinin inşasına başlandığını doğruladı. Bu gemi, ABD Donanması’nın Gerald R. Ford sınıfına doğrudan rakip olarak tasarlandı ve Halk Kurtuluş Ordusu Donanması (PLAN)’nın mavi su kabiliyetlerini dönüştürmeyi hedefliyor. 110.000-120.000 ton deplasmanıyla dünyanın en büyük savaş gemilerinden biri olacak olan Tip 004, elektromanyetik katapult sistemi (EMALS), nükleer tahrik ve 90’dan fazla uçak kapasitesiyle, Çin’in Hint-Pasifik’te güç projeksiyonunu yeniden tanımlıyor.
Bu gelişme, ABD’nin deniz üstünlüğüne meydan okuyarak küresel deniz stratejisinde yeni bir dönemi başlatıyor. Çin’in uçak gemisi programı, Liaoning (Tip 001), Shandong (Tip 002) ve Fujian (Tip 003) ile kademeli bir evrim geçirdi. Liaoning, Sovyet Kuznetsov sınıfından dönüştürülen bir eğitim gemisi; Shandong, yerli üretim STOBAR bir gemi; Fujian ise EMALS ile donatılmış ilk süper taşıyıcı. Ancak konvansiyonel tahrikli Fujian’ın menzil ve dayanıklılık sınırlamaları, Tip 004’ün nükleer tahrikiyle aşılıyor.
Uydu görüntüleri, Dalian’daki modüler gövde bölümleri ve katapult altyapısını, Xianglujiao’da ön güverte üretimini ve NPIC Mucheng’deki Longwei nükleer reaktör prototipini doğruluyor. 2030-2032 arasında hizmete girmesi beklenen Tip 004, Çin’in küresel deniz gücüne geçişini simgeliyor.
Tip 004’ün Teknik Özellikleri ve Kabiliyetleri
Tip 004, modern uçak gemilerinin en ileri özelliklerini birleştiriyor. 330-340 metre uzunluk, 83 metre genişlik ve 110.000-120.000 ton deplasmanla, USS Gerald R. Ford (337 m, 100.000 ton) ile karşılaştırılabilir. Özellikler:
-
Boyut ve Kapasite:
-
Tahrik Sistemi:
-
İki Longwei PWR nükleer reaktörü, 450-500 MW güç.
-
Sınırsız menzil, yakıt ikmali gerektirmiyor.
-
Yüksek elektrik çıkışı, EMALS ve gelişmiş sensörleri destekler.
-
-
Fırlatma ve İniş:
-
Üç EMALS katapultu, ağır yüklerle kalkış.
-
Açılı güverte, gelişmiş durdurma sistemi, 160+ sortie/gün.
-
-
Silah ve Savunma:
-
HQ-10 kısa menzilli füzeler, H/PJ-11 CIWS topları.
-
Elektronik harp suitleri, gelişmiş radarlar.
-
Yönlendirilmiş enerji silahları (gelecekte, doğrulanmamış).
-
-
Hava Kanadı:
-
24-30 J-15T ağır taarruz jeti.
-
20+ J-35 beşinci nesil gizli jet.
-
KJ-600 havadan erken uyarı (AEW) uçağı.
-
ASW helikopterleri, GJ-11 gibi gizli İHA’lar.
-
Tip 004’ün nükleer tahriki, USS Gerald R. Ford’un iki A1B reaktörünün (700 MW) gerisinde kalsa da sınırsız menzil ve yüksek elektrik çıkışı, EMALS ve potansiyel lazer sistemlerini destekliyor. Gemi, Güney Çin Denizi, Tayvan Boğazı ve Hint Okyanusu’nda uzun süreli operasyonlar için tasarlandı.
PLAN’ın Uçak Gemisi Evrimi ve Karşılaştırmalar
Çin’in uçak gemisi programı, Liaoning’den bu yana dramatik bir ilerleme gösterdi:
-
Liaoning (Tip 001):
-
60.000 ton, STOBAR, 36-44 uçak (J-15).
-
Buhar türbinleri, sınırlı menzil ve sortie oranı.
-
-
Shandong (Tip 002):
-
66.000 ton, STOBAR, 36-44 uçak.
-
Yerli tasarım, ancak kayakla atlama kısıtlamaları.
-
-
Fujian (Tip 003):
-
80.000 ton, EMALS, 60-70 uçak.
-
Konvansiyonel tahrik, yakıt ikmali gerektiriyor.
-
-
Tip 004:
-
110.000-120.000 ton, EMALS, nükleer tahrik, 90-100 uçak.
-
Sınırsız menzil, yüksek sortie kapasitesi.
-
USS Gerald R. Ford, 75+ uçak (F-35C, E-2D, EA-18G), gelişmiş durdurma sistemi ve otomatik silah asansörleriyle öne çıkıyor. Ancak Tip 004’ün daha büyük hava kanadı (90-100 uçak), J-35 ve GJ-11 gibi gizli platformlarla, sayısal üstünlük hedefliyor. Çin’in nükleer tahrik deneyimi sınırlı olsa da Longwei reaktörleri denizaltılardan uyarlanarak güvenilirlik sağlıyor.
PLAN’ın Deniz Stratejisi ve Eskort Filosu
Tip 004, PLAN’ın modern savaş gemileriyle entegre olacak:
-
Tip 055A/B: Gizli tasarımlı füze destroyeri, hava savunma ve gemisavar kabiliyeti.
-
Tip 054B fırkateynleri: Çok rollü eskort, sonar ve ASW.
-
Tip 095 nükleer saldırı denizaltıları: Gizli, torpido ve füze.
Bu eskortlar, Tip 004’ün taşıyıcı saldırı grubunu (CSG) güçlendirerek, ABD’nin CSG modelini taklit ediyor. Tip 075 (Hubei, 35.000-40.000 ton) ve Tip 076 Sichuan (EMALS’li drone platformu), amfibi destek sağlıyor. Tip 004, Doğu Akdeniz, Güney Çin Denizi ve Pasifik’te uzun süreli operasyonlar için optimize edildi.
Küresel Etkiler ve Bölgesel Dinamikler
Tip 004, Hint-Pasifik’te güç dengesini değiştiriyor. Hindistan’ın Vikrant’ı (40.000 ton, katapultsuz) ve Rusya’nın Admiral Kuznetsov’u (58.600 ton) geride bırakıyor. J-35, GJ-11 ve KJ-600 ile donatılmış hava kanadı, ABD’nin F-35C ve E-2D’ye rakip. Çin’in nükleer tahrik ve EMALS teknolojisi, teknolojik olgunluk farkını kapatıyor, ancak ABD’nin lojistik, eğitim ve operasyonel deneyimi avantaj sağlıyor.
Tayvan, Japonya ve Avustralya gibi müttefikler, Tip 004’ün bölgedeki varlığını tehdit olarak algılıyor. QUAD ittifakı (ABD, Hindistan, Japonya, Avustralya), Çin’in büyüyen deniz gücüne karşı ortak tatbikatları (ör. Malabar 2025) artırıyor. Tip 004, Çin’in Bir Kuşak Bir Yol girişimini destekleyerek, Cibuti ve Pakistan Gwadar gibi üslerde varlık gösterebilir.
İhracat ve Teknolojik Yayılım
Çin, J-35A ve GJ-11’i Paris Air Show 2025’te sergileyerek, F-35’e erişimi kısıtlı ülkelere (Suudi Arabistan, Mısır) hitap etti. Tip 004’ün teknolojisi, Pakistan, Endonezya gibi müttefiklere dolaylı fayda sağlayabilir. Ancak nükleer tahrik teknolojisinin ihracatı kısıtlı. PLAN, 2030’a kadar 100+ J-35 ve GJ-11 konuşlandırabilir ancak eğitim, bakım ve gizlilik zorlukları devam ediyor.
Gelecek Perspektifi
Tip 004, Çin’in mavi su donanması vizyonunu somutlaştırıyor. Nükleer tahrik, EMALS ve geniş hava kanadı, PLAN’ı küresel bir güce dönüştürüyor. Ancak karmaşık güverte operasyonları, personel eğitimi ve uzun süreli bakım, Çin’in önündeki engeller. Tip 004, 2030’larda Pasifik’te ABD ile doğrudan rekabeti başlatabilir, küresel deniz stratejisini yeniden şekillendiriyor.
