Hava Muharebesinde Otonom IHA Kanat Adamlarının Geleceği

ABD Hava Kuvvetleri, Otonom İHA Programındaki Büyük Hata Payını Nasıl Önledi?

Hava Muharebesinde Otonom Kanat Adamlarının Geleceği

ABD Hava Kuvvetleri, insanlı savaş uçaklarının yanında görev alacak otonom insansız hava araçları (İHA) geliştirme sürecinde önemli bir hatayı önledi. Hava Muharebe Komutanlığı’ndan ( Air Combat Command ACC) gelen operasyonel girdiler, başlangıçta planlanan iş birliği yapan muharebe uçaklarının (Collaborative Combat Aircraft CCA) menzil açısından yetersiz olacağını ortaya koydu. Bu eksiklik, özellikle Pasifik harekât alanında büyük bir operasyonel zafiyet oluşturabilirdi.

ABD Hava Kuvvetleri’nin tedarikten sorumlu üst düzey yetkilisi Andrew Hunter, bu hatanın erken fark edilmesinin, kuvvetin tedarik sürecindeki yeni yaklaşımının bir sonucu olduğunu belirtti. Geçmişte yalnızca sürecin ilerleyen aşamalarında devreye giren operasyonel birimlerin, bu kez en başından itibaren sürece dâhil edilmesi, daha etkin bir sistem geliştirilmesini sağladı.

Hunter, “Menzil konusunu operasyonel anlamda anlayabilmek için yoğun tartışmalar yaptık. Hava Muharebe Komutanlığı’ndan gelen girdiler, tedarikçileri, yeterli menzile sahip ve uygun maliyetli bir çözüm bulmaya zorladı” dedi.

Hava Kuvvetleri’nin Yeni Satın Alma Stratejisi

Bu yaklaşım, Hava Kuvvetleri Bakanı Frank Kendall tarafından 2022’de başlatılan ve yedi maddeden oluşan “operasyonel zorunluluklar” planının bir parçası olarak hayata geçirildi. Bu kapsamda, konuşlanma doktrininden yeni nesil hava platformlarının tedarikine kadar birçok konuda dönüşüm hedefleniyor.

ABD Hava Kuvvetleri, savunma sanayiinden geleneksel tedarik yöntemlerinden uzaklaşarak, sürekli endüstri iş birlikleri ve yinelemeli tasarım süreçleri ile sistemlerini geliştirmeyi amaçlıyor. Bu doğrultuda, General Atomics ve Anduril şirketleri, ilk nesil iş birliği yapabilen otonom İHA’ların geliştirilmesi için seçildi. 2025 mali yılında ikinci nesil CCA projelerine başlanması planlanıyor ve bu yeni platformların görev konseptleri, önceki nesilden tamamen farklı olabilir.

Hunter, “İkinci aşamada geliştirilecek platformlar, birinci neslin sadece evrimsel bir devamı olmayabilir. Farklı görev konseptleri ve yeni platformlar geliştirilebilir” dedi.

Çin Faktörü ve Stratejik Uyarlamalar

Hava Kuvvetleri, operasyonel değişiklikleri hayata geçirirken Çin’in artan askeri yeteneklerine de dikkat ediyor. ABD yetkilileri, Pekin’in özellikle Tayvan’a yönelik askeri kapasitesini hızla geliştirdiğini ve bu tehdidin giderek karmaşık hale geldiğini vurguluyor.

Buna karşılık, ABD Hava Kuvvetleri yeni nesil hava üstünlüğü (NGAD) programını gözden geçiriyor. Başlangıçtaki tahminlere göre, yeni nesil hava üstünlüğü  (NGAD Next Generation Air Dominance future fighter) uçaklarının birim maliyeti F-35’lerin yaklaşık üç katı olacaktı. Bu yüksek maliyetler nedeniyle proje geçici olarak durduruldu ve tasarım süreci yeniden değerlendiriliyor.

Ayrıca, Hava Kuvvetleri elektronik harp, hassas güdümlü mühimmatlar ve yeni nesil hava ikmal platformları gibi çeşitli operasyonel yeteneklerini artırmaya odaklanıyor. Özellikle NGAS (Yeni Nesil Hava Hakimiyeti) projesi, uzun menzilli operasyonlar için kritik öneme sahip.

Bütçe Engelleri ve Gelecek Beklentiler

ABD Hava Kuvvetleri’nin operasyonel zorunluluklar programı için ayrılan bütçe, 2024 yılında 5 milyar dolarken, 2025 mali yılında 6 milyar dolara çıkarıldı. Ancak 2026 ve sonrasında bütçe kısıtlamaları nedeniyle bazı projelerde kesintiler yaşanabileceği öngörülüyor.

Andrew Hunter, Hava Kuvvetleri’nin artık geleneksel tedarik modelinden uzaklaşıp daha esnek ve hızlı hareket eden bir sistem benimsemek zorunda olduğunu belirtti. Hunter’a göre, bu yaklaşım geçmişte, özellikle II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş’ın ilk dönemlerinde başarılı bir şekilde uygulanmıştı. Günümüzde ise tekrar bu esnek ve hızlı tedarik modeline geri dönülmesi gerekiyor.

ABD Hava Kuvvetleri, operasyonel gereklilikleri ön planda tutarak, gelecekte büyük çaplı tedarik projelerinde yeni nesil bir strateji izlemeye devam edecek. Bu kapsamda replicator girişiminin ikinci fazına geçildi.