Rusya’dan Nükleer Test Hamlesi: Novaya Zemlya Hazır

MOSKOVA – Rusya, Soğuk Savaş döneminden kalma uykudaki nükleer rekabeti yeniden canlandıracak kritik bir adım attı. Kremlin, 5 Kasım 2025’te dışişleri, savunma bakanlıkları, istihbarat servisleri ve sivil kurumlara olası nükleer silah testleri için koordineli teklifler hazırlamaları yönünde resmi bir talimat verdi. Rus haber ajansı TASS’ın bildirdiğine göre bu talimatın resmi gerekçesi, “başka bir nükleer gücün (ABD) yapacağı herhangi bir nükleer patlamalı testi aynen karşılama (mirroring)” olarak açıklandı.

Atılan bu adım, ABD Başkanı Donald Trump’ın, ülkesinin nükleer testlere yeniden başlayabileceğine dair kamuoyuna yansıyan sözlerinin hemen ardından geldi. Gelişme, Rusya’nın Arktik’teki Novaya Zemlya test sahasındaki teknik hazırlıkların arkasına artık siyasi bir irade koyduğunu gösteriyor. On yıllardır stratejik istikrarı destekleyen fiilî test moratoryumlarının (test yasağı) topyekûn çözülme riskini de beraberinde getiriyor.

Teknik Hazırlık Siyasi Emirle Buluştu

Kremlin’in bu çıkışı, Rusya’nın teknik kapasitesiyle de destekleniyor. Güvenlik Konseyi oturumunda konuşan Savunma Bakanı Andrei Belousov, Novaya Zemlya’daki tesislerin “kısa sürede” aktive edilebileceğini belirterek hazırlıklara derhal başlamanın “uygun” olduğunu savundu. Sovyetler Birliği dönemindeki devasa nükleer patlamaların merkezi olan bu test sahasının altyapısının, yetkililer tarafından her zaman “hazır durumda” tutulduğu ifade ediliyordu.

Moskova’nın elindeki bu teknik kabiliyet, siyasi gidişata ve risk hesaplamalarına bağlı olarak farklı seviyelerde testler yapabilme esnekliği sunuyor:

1. Sıfır Verimli Testler (Subcritical): En olası ilk adım olarak görülüyor. Bu testlerde, plütonyum çekirdekleri ve modern savaş başlığı bileşenleri, kendi kendini sürdüren bir zincirleme reaksiyon başlatmadan yüksek patlayıcılarla sıkıştırılır. Patlamalı bir test eşiğinin altında kalan bu denemeler, mevcut stokların güvenilirliğini doğrulamak ve modernizasyon çalışmalarını desteklemek için kullanılır.
2. Düşük Verimli Yeraltı Testleri: İkinci bir adım olarak, belirli fizik paketlerini doğrulamak, tasarım açıklarını kapatmak ve yenilenmiş veya minyatürleştirilmiş savaş başlıklarını kalifiye etmek için düşük güçte, tamamen yalıtılmış yeraltı patlamaları gerçekleştirilebilir.

Hangi Nükleer Başlıklar Test Edilebilir?

Rusya’nın stratejik ve stratejik olmayan (taktik) envanterinde, yeni bir test kampanyasından fayda sağlayabilecek çok sayıda aday bulunuyor. Bu testler, yeni geliştirilen silahların başlıklarının güvenilirliğini kanıtlamak için kritik önem taşıyor.

• Stratejik Füzeler (ICBM/SLBM):
  • Yars (mobil), Sarmat (silo) ve Bulava (denizaltı) gibi kıtalararası balistik füze aileleri için geliştirilen güncellenmiş savaş başlıkları (reentry vehicles).
• Hipersonik Araçlar:
  • Avangard gibi hipersonik kayma araçlarının (HGV) taşıyacağı yeni ve kompakt başlıkların, aşırı hız ve ısı koşullarında çalışabilirliğinin doğrulanması.
• Stratejik Olmayan (Taktik) Silahlar:
  • Rus doktrininde önemli bir yer tutan kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafından kullanılan “çift kapasiteli” (konvansiyonel veya nükleer) füzelere takılabilen daha küçük ve düşük verimli nükleer başlıklar.
• “Egzotik” Süper Silahlar:
  • Başkan Putin’in son dönemde sıkça öne çıkardığı Burevestnik (nükleer enerjili seyir füzesi) ve Poseidon (nükleer kapasiteli su altı drone’u) sistemleri. Bu platformların kendileri bir patlamalı teste ihtiyaç duymasa da taşıdıkları benzersiz savaş başlıklarının tasarımlarını doğrulamak için özel yeraltı testleri gerekebilir.

Siyasi ve Hukuki Satranç: CTBT Çıkmazı

Kremlin’in bu talimatı, zamanlama olarak doğrudan Washington’un adımlarına bir yanıt niteliğinde. Trump’ın testlere yeniden başlama sinyalleri, Moskova’yı hem resmi bir açıklama talep etmeye hem de kendi bürokrasisini bir misilleme için hazırlamaya itti.

Bu siyasi ve hukuki oyunun merkezinde Kapsamlı Nükleer Test Yasağı Antlaşması (CTBT) yer alıyor.

• ABD: Antlaşmayı 1996’da imzaladı ancak hiçbir zaman onaylamadı (ratify etmedi).
• Rusya: Antlaşmayı hem imzalamış hem de onaylamıştı. Ancak 2023 yılında, ABD’nin onaylamamasını gerekçe göstererek onayını geri çekti.

Moskova, bu hamlesiyle kendisini ABD ile “eşit” bir hukuki zemine yerleştirdi. Rusya’nın mevcut duruşu hâlâ “başka bir ülke patlatmalı bir eşiği geçmedikçe” test yasağına uyacağı yönünde. Ancak Kremlin, siyasi iradeyi teknik hazırlıkla birleştirerek ABD’nin atacağı bir adıma karşı “planlamadan uygulamaya” geçiş süresini kasten daraltmış bulunuyor. Bu yeni durum, küresel silah kontrol diplomasisi ve kriz yönetimi üzerinde ağır bir baskı oluşturacaktır; zira bir devletin bu tabuyu yıkması, genellikle diğerlerini de aynısını yapmaya teşvik eder.